پیروزی حق (قرآن)طبق آیات قرآن، حق همواره پیروز است. در این مقاله آیات مرتبط با پیروزی حق بررسی می‌شوند. فهرست مندرجات۲ - جلوه‌ای از هدفداری آفرینش ۳ - حرکت رو به پیروزی حق ۴ - پیروزی با کلمات خدا ۵ - مصادیق پیروزی حق ۵.۱ - بلعیده شدن جادوی ساحران ۵.۲ - هلاکت جوامع ستمگر ۶ - سنت پیروزی حق ۷ - بشارت به پیروزی حق ۸ - پشتوانه پیروزی حق ۹ - پیروزی حق و ثروت دنیا ۱۰ - دعا برای پیروزی حق ۱۱ - اراده پیروزی حق ۱۱.۱ - زمینه تحقق اراده الهی ۱۲ - اعلام پیروزی حق ۱۳ - دلایل پیروزی حق ۱۴ - منشأ پیروزی حق ۱۴.۱ - خداوند ۱۴.۲ - گستره علم الهی ۱۵ - پانویس ۱۶ - منبع ۱ - هدف از فرمان به جهادپيروزى حق و ريشه‌كن شدن بنيان باطل و کفر، هدف از فرمان خداوند به جهاد: «وَ إِذْ يَعِدُكُمُ اللَّهُ إِحْدَى الطَّائِفَتَيْنِ ... وَ يُرِيدُ اللَّهُ أَنْ يُحِقَّ الْحَقَّ بِكَلِماتِهِ وَ يَقْطَعَ دابِرَ الْكافِرِينَ لِيُحِقَّ الْحَقَّ وَ يُبْطِلَ الْباطِلَ وَ لَوْ كَرِهَ الْمُجْرِمُونَ؛و (به ياد بياوريد) هنگامي را كه خداوند به شما وعده داد كه يكي از دو گروه (كاروان تجاري قريش يا لشكر آنها) براي شما خواهد بود ... ولي خداوند مي‌خواهد حق را با كلمات خود تقويت و ريشه كافران را قطع كند (لذا شما را با لشگر قريش درگير ساخت). تا حق تثبيت شود و باطل از ميان برود هر چند مجرمان كراهت داشته باشند. » ۲ - جلوه‌ای از هدفداری آفرینشپيروزى حق بر باطل، جلوه‌اى از هدفدارى نظام آفرينش: «وَ ما خَلَقْنَا السَّماءَ وَ الْأَرْضَ وَ ما بَيْنَهُما لاعِبِينَ لَوْ أَرَدْنا أَنْ نَتَّخِذَ لَهْواً لَاتَّخَذْناهُ مِنْ لَدُنَّا ... بَلْ نَقْذِفُ بِالْحَقِّ عَلَى الْباطِلِ فَيَدْمَغُهُ ...؛بلكه ما حق را بر سر باطل مي‌كوبيم تا آنرا هلاك سازد....» ۳ - حرکت رو به پیروزی حقجبهه حق، به رغم ميل منافقان، داراى حركتى رو به پيروزى و موفقیّت: «... حَتَّى جاءَ الْحَقُّ وَ ظَهَرَ أَمْرُ اللَّهِ وَ هُمْ كارِهُونَ؛... تا زماني كه حق فرا رسيد و فرمان خدا آشكار گشت (و پيروز شديد) در حالي كه آنها كراهت داشتند.» ۴ - پیروزی با کلمات خداخداوند، پيروزكننده حق، با كلمات خود: ۱. «... وَ يُرِيدُ اللَّهُ أَنْ يُحِقَّ الْحَقَّ بِكَلِماتِهِ ...؛... خداوند مي‌خواهد حق را با كلمات خود تقويت كند ....» ۲. «وَ يُحِقُّ اللَّهُ الْحَقَّ بِكَلِماتِهِ ...؛و حق را به وعده خويش تحقق مي‌بخشد....» ۳. «... وَ يُحِقُّ الْحَقَّ بِكَلِماتِهِ ...؛... و باطل را محو مي‌كند و حق را به فرمانش پابرجا مي‌سازد....» ۵ - مصادیق پیروزی حقمصادیق و نمونه‌های پیروزی حق بر باطل عبارتند از: ۵.۱ - بلعیده شدن جادوی ساحرانعصاى موسی علیه‌السلام با بلعیدن جادوى ساحران، موجب پيروزى حق و بطلان سحر ساحران: «... أَنْ أَلْقِ عَصاكَ فَإِذا هِيَ تَلْقَفُ ما يَأْفِكُونَ فَوَقَعَ الْحَقُّ وَ بَطَلَ ما كانُوا يَعْمَلُونَ؛ ... عصاي خود را بيفكن، ناگهان (به صورت مار عظيمي درآمد و) وسائل دروغين آنها را به سرعت برگرفت! (در اين موقع) حق آشكار گرديد و آنچه آنها ساخته بودند باطل شد.» ۵.۲ - هلاکت جوامع ستمگرهلاکت و نابودى جوامع ستمگر گذشته، نمونه‌اى از پيروزى حق بر باطل: «وَ كَمْ قَصَمْنا مِنْ قَرْيَةٍ كانَتْ ظالِمَةً ... بَلْ نَقْذِفُ بِالْحَقِّ عَلَى الْباطِلِ فَيَدْمَغُهُ فَإِذا هُوَ زاهِقٌ ...؛چه بسيار مناطق آباد ستمگري را كه ما درهم شكستيم ... بلكه ما حق را بر سر باطل مي‌كوبيم تا آنرا هلاك سازد، و به اين ترتيب باطل محو و نابود مي‌شود....» ۶ - سنت پیروزی حقمحوِ باطل و پيروزى حق، سنّت الهی: ۱. «أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَسالَتْ أَوْدِيَةٌ بِقَدَرِها فَاحْتَمَلَ السَّيْلُ زَبَداً رابِياً وَ مِمَّا يُوقِدُونَ عَلَيْهِ فِي النَّارِ ابْتِغاءَ حِلْيَةٍ أَوْ مَتاعٍ زَبَدٌ مِثْلُهُ كَذلِكَ يَضْرِبُ اللَّهُ الْحَقَّ وَ الْباطِلَ فَأَمَّا الزَّبَدُ فَيَذْهَبُ جُفاءً وَ أَمَّا ما يَنْفَعُ النَّاسَ فَيَمْكُثُ فِي الْأَرْضِ كَذلِكَ يَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثالَ؛از آسمان آبى فرو فرستاد پس رودخانه هايى به اندازه گنجايش خودشان روان شدند و سيل كفى بلند روى خود برداشت و از آنچه براى به دست آوردن زينتى يا كالايى در آتش مى گدازند هم نظير آن كفى برمى آيد خداوند حق و باطل را چنين مثل مى زند اما كف بيرون افتاده از ميان مى رود ولى آنچه به مردم سود مى رساند در زمين (باقى) مى ماند خداوند مثلها را چنين مى زند.» ۲. «بَلْ نَقْذِفُ بِالْحَقِّ عَلَى الْباطِلِ فَيَدْمَغُهُ فَإِذا هُوَ زاهِقٌ ...؛بلكه ما حق را بر سر باطل مي‌كوبيم تا آنرا هلاك سازد، و به اين ترتيب باطل محو و نابود مي‌شود....» ۳. «... وَ يَمْحُ اللَّهُ الْباطِلَ وَ يُحِقُّ الْحَقَّ بِكَلِماتِهِ ...؛... و باطل را محو مي‌كند و حق را به فرمانش پابرجا مي‌سازد....» از فعل مضارع «يمح» و «يحق»- كه دلالت بر استمرار دارد- سنّت الهى استفاده مى‌شود. ۷ - بشارت به پیروزی حقنوید خداوند به پيروزى حق و استقرار آن در زمين و شكست باطل: «... كَذلِكَ يَضْرِبُ اللَّهُ الْحَقَّ وَ الْباطِلَ فَأَمَّا الزَّبَدُ فَيَذْهَبُ جُفاءً وَ أَمَّا ما يَنْفَعُ النَّاسَ فَيَمْكُثُ فِي الْأَرْضِ ...؛... خداوند حق و باطل را چنين مثل مى زند اما كف بيرون افتاده از ميان مى رود ولى آنچه به مردم سود مى رساند در زمين (باقى) مى ماند....» ۸ - پشتوانه پیروزی حقمالکیّت مطلقه الهى بر جهان هستى، پشتوانه و تضمين‌كننده تحقّق پيروزى حق بر باطل: «بَلْ نَقْذِفُ بِالْحَقِّ عَلَى الْباطِلِ فَيَدْمَغُهُ فَإِذا هُوَ زاهِقٌ وَ لَكُمُ الْوَيْلُ مِمَّا تَصِفُونَ وَ لَهُ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ ...؛بلكه ما حق را بر سر باطل مي‌كوبيم تا آنرا هلاك سازد، و به اين ترتيب باطل محو و نابود مي‌شود، اما واي بر شما از توصيفي كه مي‌كنيد. براي اوست آنچه در آسمانها و زمين است....» ۹ - پیروزی حق و ثروت دنیاپيروزى حق و شكست باطل، هدفى بس والاتر از رسيدن به ثروت دنيا، در بينش الهى: «وَ إِذْ يَعِدُكُمُ اللَّهُ إِحْدَى الطَّائِفَتَيْنِ أَنَّها لَكُمْ وَ تَوَدُّونَ أَنَّ غَيْرَ ذاتِ الشَّوْكَةِ تَكُونُ لَكُمْ وَ يُرِيدُ اللَّهُ أَنْ يُحِقَّ الْحَقَّ بِكَلِماتِهِ وَ يَقْطَعَ دابِرَ الْكافِرِينَ؛و (به ياد بياوريد) هنگامي را كه خداوند به شما وعده داد كه يكي از دو گروه (كاروان تجاري قريش يا لشكر آنها) براي شما خواهد بود اما شما دوست مي‌داشتيد كه كاروان براي شما باشد (و بر آن پيروز شويد) ولي خداوند مي‌خواهد حق را با كلمات خود تقويت و ريشه كافران را قطع كند (لذا شما را با لشگر قريش درگير ساخت).» ۱۰ - دعا برای پیروزی حقدرخواست و دعاى مشرکان قریش، براى پيروزى حق، پيش از جنگ بدر: «إِنْ تَسْتَفْتِحُوا فَقَدْ جاءَكُمُ الْفَتْحُ ...؛اگر شما خواهان فتح و پيروزي هستيد به سراغ شما آمد....» نقل شده كه ابوجهل پيش از جنگ بدر دعا كرد و گفت: خدايا، هر كس بيش از ديگرى قاطع رحم و ظالم‌تر است طرف مقابل را بر او پيروز گردان. ۱۱ - اراده پيروزى حقتعلّق اراده الهی، به وقوع پيروزى حق: ۱. «... وَ يُرِيدُ اللَّهُ أَنْ يُحِقَّ الْحَقَّ بِكَلِماتِهِ ...؛... خداوند مي‌خواهد حق را با كلمات خود تقويت كند....» ۲. «... جاءَ الْحَقُّ وَ ظَهَرَ أَمْرُ اللَّهِ وَ هُمْ كارِهُونَ؛... تا زماني كه حق فرا رسيد و فرمان خدا آشكار گشت (و پيروز شديد) در حالي كه آنها كراهت داشتند.» ۳. «وَ يُحِقُّ اللَّهُ الْحَقَّ بِكَلِماتِهِ ...؛و حق را به وعده خويش تحقق مي‌بخشد....» ۴. «... وَ يَمْحُ اللَّهُ الْباطِلَ وَ يُحِقُّ الْحَقَّ بِكَلِماتِهِ ...؛... و باطل را محو مي‌كند و حق را به فرمانش پابرجا مي‌سازد....» ۱۱.۱ - زمینه تحقق اراده الهیجهاد در راه خدا، زمينه تحقّق اراده الهى، براى پيروزى حق: «وَ إِذْ يَعِدُكُمُ اللَّهُ إِحْدَى الطَّائِفَتَيْنِ ... وَ يُرِيدُ اللَّهُ أَنْ يُحِقَّ الْحَقَّ بِكَلِماتِهِ وَ يَقْطَعَ دابِرَ الْكافِرِينَ؛و (به ياد بياوريد) هنگامي را كه خداوند به شما وعده داد كه يكي از دو گروه (كاروان تجاري قريش يا لشكر آنها) براي شما خواهد بود اما شما دوست مي‌داشتيد كه كاروان براي شما باشد (و بر آن پيروز شويد) ولي خداوند مي‌خواهد حق را با كلمات خود تقويت و ريشه كافران را قطع كند (لذا شما را با لشگر قريش درگير ساخت).» ۱۲ - اعلام پيروزى حقفرمان خدا به پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، براى اعلام غلبه حتمى حق و اضمحلال قطعى باطل: «وَ قُلْ جاءَ الْحَقُّ وَ زَهَقَ الْباطِلُ إِنَّ الْباطِلَ كانَ زَهُوقاً؛و بگو حق فرا رسيد و باطل مضمحل و نابود شد و (اصولا) باطل نابود شدني است!» ۱۳ - دلايل پيروزى حقناپايدارى جريان باطل، دليل و نشان پيروزى قطعى جريان حق، هنگام ظهور و بروز، در صحنه پیکار: «وَ قُلْ جاءَ الْحَقُّ وَ زَهَقَ الْباطِلُ إِنَّ الْباطِلَ كانَ زَهُوقاً؛و بگو حق فرا رسيد و باطل مضمحل و نابود شد و (اصولا) باطل نابود شدني است!» ۱۴ - منشأ پيروزى حقمنشأ پیروزی حق عبارتند از: ۱۴.۱ - خداوندخداوند، عامل پيروزى حق و شكست باطل: ۱. «... وَ يُرِيدُ اللَّهُ أَنْ يُحِقَّ الْحَقَّ بِكَلِماتِهِ وَ يَقْطَعَ دابِرَ الْكافِرِينَ؛... ولي خداوند مي‌خواهد حق را با كلمات خود تقويت و ريشه كافران را قطع كند (لذا شما را با لشگر قريش درگير ساخت).» ۲. « وَ يُحِقُّ اللَّهُ الْحَقَّ بِكَلِماتِهِ ...؛و حق را به وعده خويش تحقق مي‌بخشد....» ۳. «بَلْ نَقْذِفُ بِالْحَقِّ عَلَى الْباطِلِ فَيَدْمَغُهُ فَإِذا هُوَ زاهِقٌ ...؛بلكه ما حق را بر سر باطل مي‌كوبيم تا آنرا هلاك سازد، و به اين ترتيب باطل محو و نابود مي‌شود....» ۴. «... وَ يَمْحُ اللَّهُ الْباطِلَ وَ يُحِقُّ الْحَقَّ بِكَلِماتِهِ ...؛... و باطل را محو مي‌كند و حق را به فرمانش پابرجا مي‌سازد....» ۱۴.۲ - گستره علم الهیعلم و آگاهى گسترده خداوند، پشتوانه پيروزى حق و شكست باطل: «... وَ يَمْحُ اللَّهُ الْباطِلَ وَ يُحِقُّ الْحَقَّ بِكَلِماتِهِ إِنَّهُ عَلِيمٌ بِذاتِ الصُّدُورِ؛... و باطل را محو مي‌كند و حق را به فرمانش پابرجا مي‌سازد، چرا كه او به آنچه در درون دلها است آگاه است.» جمله «إنّه عليم بذات الصّدور» علّت براى «يمح اللّه الباطل و يحق الحق بكلماته» مى‌باشد. ۱۵ - پانویس۱۶ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱۰، ص۶۳۱، برگرفته از مقاله «پیروزی حق». |